مذمت از ریا و خودنمایی

رضوان: بهشت، و در لغت به معنى خشنود شدن. رضایت وخشنودی خدا

خَفى: پوشیده، نهان.

کدر: تیره.

صفى: صافى، پاک، روشن.

بر عکس جستن: بر عکس شدن، خلاف آن چه خواهند در آمدن، خلاف تصوّر.

بهر خود: دراینجا یعنی علیه خود، به زیان خود.

فَاتَّقُوا: برگرفته است از قرآن کریم «... فَاتَّقُوا اَلنَّارَ اَلَّتِی وَقُودُهَا اَلنَّاسُ وَ اَلْحِجارَةُ...- ... پس بپرهیزید از آتشى که فروزینه‏ى آن مردمند و سنگ...» [1]

 إِنَّکُمْ فى الْمَعْصِیَة اِزْدَدْتُمُوا:(بپرهیزید از آتشى که افروختید. همانا شما در نافرمانى افزودید.)

( 3398) بسا اشخاص که سالها عبادت مى‏کنند و دل خوشند که در عوض بهشت به آنها خواهند داد.( 3399) در صورتى که آن عبادت نیست و معصیت خفى است و چه بد است که تو او را خوب تصور کنى.( 3400) مثل آن کر که گمان مى‏کرد خوبى کرده و حال آن که کار او بد بوده.( 3401) او خوش است که خدمت کرده و حق همسایگى بجا آورده‏. ( 3402) در صورتى که در دل بیمار براى خود آتش روشن کرده و خود را سوخته است. ( 3403) از آتشى که افروخته‏اید بپرهیزید که در معصیت آن آتش را زیاد کرده‏اید.

چه بسیار کسان هستند که عبادت و اطاعت بی‌شمار به جای می‏آورند و دل به خشنودی حق و پاداش آن بسته‌اند. ولی طاعتی که از روی ریا باشد و تنها به خاطر پاداش، انجام پذیرد، در حقیقت گناه نهانی است و بسیاری از چیزها را تو نورانی می‌بینی در‌حالی‌که تیره و تار است. دُرست مانند آن ناشنوا که خیال می‏کرد با عیادت از همسایه مریضش کارِ خوبی انجام داده است، در‌حالی‌که نتیجه اعمالش، رنجاندن همسایه و دشمن‌تراشی بوده است. مضمون کلام مولانا بر گرفته از آیات قرآنی است که: «قُلْ هَلْ نُنَبِّئُکُمْ بِالْأَخْسَرِینَ أَعْمَالًا.الَّذِینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَهُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعًا»: بگو آیا به شما خبر دهم که چه کسی زیان‌کارترین انسان‌هاست؟ زیان‌بارترین مردم، همان‌ها هستند که عُمرشان را در راه زندگانی دنیوی تباه کنند و با پندار یاوه خود گمان کنند که نیکوکار هستند. [2]

 اهل ریا گمان دارند که طاعتشان، نجات‌بخش است. در‌حالی‌که به آتش عمل ریایی خود می‏سوزند. اشاره‌ای هم به آیهْ سورهْ بقره دارد که: «فَاتَّقُواْ النَّارَ الَّتِی وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ أُعِدَّتْ لِلْکَافِرِینَ»: بپرهیزید از آتشی که خود افروخته‌اید و آتش‌گیره آن، خود مردمند. [3]